Een sabbatical met schoolgaande kinderen – En school dan?

261

In een eerder blog artikel schreef Karlijn over de sabbatical die zij hadden als gezin, waarbij ze ruim zes maanden lang in hun camperbusje door Zuid-Europa reisden. Hun kinderen waren toen 2, 5, 8 en 10 jaar oud. Eén van de meest gestelde vragen was; ”Maar hoe doen jullie dat dan met school?”. In dit blog artikel beantwoord ze deze vraag uitgebreid en zal ze meer vertellen over hun sabbatical met schoolgaande kinderen.

Schoolplicht en leerplicht

In Nederland geldt niet alleen een leerplicht, maar zelfs een schoolplicht. Dat betekent dat kinderen niet alleen recht hebben op onderwijs, maar ook verplicht een school moeten bezoeken. Dat maakt dat thuisonderwijs geven in Nederland zeer moeilijk rond te krijgen is. Haal je je kinderen toch van school, dan kun je een boete krijgen, per gemiste dag en per kind, wat behoorlijk op kan lopen.

Als je voor een langere tijd een sabbatical met schoolgaande kinderen wilt, dan heb je een paar opties. De makkelijkste weg is je uitschrijven uit Nederland, alsof je emigreert. Daarmee vervalt de leer- en schoolplicht. Als je langer dan 8 maanden op sabbatical met schoolgaande kinderen wilt gaan, dan moet dit sowieso.

Een andere optie is je kind inschrijven op een school in het buitenland. Het is wel de bedoeling dat ze ook daadwerkelijk naar deze school gaan dan in die periode, maar zo kun je wel bijvoorbeeld een half jaar op sabbatical met schoolgaande kinderen gaan.

Er zijn een aantal opties om toch vrijstelling te krijgen van de leerplichtambtenaar en thuisonderwijs te geven, maar dit is wel een ingewikkeld proces waarbij je aan enkele voorwaarden moet voldoen. Het is bij deze optie belangrijk om op tijd het gesprek met school aan te gaan.

Hoe wij het geregeld hebben

Onze kinderen zaten tijdens de reis in groep 2, groep 4 en groep 7. Dat betekent dat we dus drie leer- en schoolplichtige kinderen meenamen op reis, die een half schooljaar zouden gaan missen. Omdat onze toenmalige school niet zo open stond voor samenwerken hierin, hebben wij voor onze sabbatical met schoolgaande kinderen gekozen voor de optie om onszelf uit te schrijven. Wel hebben we de afspraak kunnen maken met school dat ze gewoon in hun eigen klassen weer mochten instromen na onze sabbatical met schoolgaande kinderen, wat de kinderen een heel fijn vooruitzicht vonden.

Materialen voor onderweg

Ook hebben wij gesprekken gevoerd met school over het lesmateriaal tijdens onze sabbatical met schoolgaande kinderen. Wat is belangrijk en waar moeten wij ons onderweg op focussen? Wat moeten we echt bijhouden, en wat kunnen we ook wel loslaten? Voor onze kleuter was eigenlijk het advies om hem lekker te laten spelen en eventueel spelenderwijs wat werkbladen of andere oefeningen aan te bieden, als hij wel graag iets wilde doen.

Voor de andere twee kinderen kregen we een pakket werkboeken mee in de basisvakken: rekenen, taal, begrijpend lezen en spelling. De werkboeken die we meekregen waren alle boekjes van deze vakken die ze op school tot aan de zomer zouden doorwerken, met ongeveer een dubbele pagina per schooldag.

Daarnaast hebben wij voor tijdens onze sabbatical met schoolgaande kinderen gezorgd voor het één en ander aan aanvullende materialen. Voor de oudste twee kinderen hebben we een simpele e-reader geregeld en gezorgd dat we toegang hadden tot de online bibliotheek. Zo konden we onderweg onbeperkt leesboeken aanbieden en het lezen bijhouden, wat ze vooral graag een half uurtje voor het slapen gaan deden.

Ook namen we loco mini en loco maxi mee tijdens onze sabbatical met schoolgaande kinderen. De mini variant is vaak wel bekend, met de 12 schijfjes. De maxi variant heeft er 24 én boekjes per leerjaar. We namen daarvoor dus boekjes mee voor groep 4 en 7, met topografie, rekenen met geld, werkwoorden, tafels en meer. Een leuke afwisseling op de werkboekjes van school!

Ook had ik verschillende puzzel en opdrachten boekjes bij de boekhandel gehaald voor de kinderen, weer op niveau van ieder kind, we hadden meerdere smartgames mee (echt een tip voor kinderen in alle leeftijden!) en ik had van alles aan speelse opdrachten voor rekenen en taal opgeslagen op Pinterest. Voor de jongste hadden we nog een letterdoos mee tijdens onze sabbatical met schoolgaande kinderen, mocht hij toch letters willen oefenen.

Squla

Squla is een leerzame app voor kinderen waarbij ze spelenderwijs de verschillende vakken van school op eigen niveau kunnen oefenen. Voor tijdens onze sabbatical met schoolgaande kinderen hebben we voor alle drie de kinderen een abonnement bij Squla afgesloten. Dit gaf leuk vertier tijdens het rijden en zorgde er meteen voor dat ze nog extra oefenden met verschillende vakken, hoewel ze wel een voorkeur hadden op Squla voor dingen als wetenschap en biologie of dierenweetjes, en de reken- en taal vakken links lieten liggen.

School onderweg in de praktijk

En hoe ging dat dan onderweg tijdens onze sabbatical met schoolgaande kinderen; schoolwerk maken? Het was nog best een zoektocht naar wat goed voor ons werkte. Iedere ochtend meteen na het ontbijt, of juist later op de dag? Ons houden aan de schooldagen of dat loslaten?

We hebben in het begin van onze sabbatical met schoolgaande kinderen veel uitgeprobeerd. Op lange rijdagen schoot het er al snel bij in. Maar ook als we op een leuke plek stonden, wilden de kinderen na het ontbijt heel graag eerst naar buiten en de buurt ontdekken.

De schooldagen hebben we al snel losgelaten. Als je zo lang onderweg bent maakt het niet meer uit of je op een woensdag of een zondag je schoolwerk maakt – we probeerden vooral enigszins gang erin te houden zodat ze een beetje bijbleven. Ook benutten we regenachtige dagen voor schoolwerk.

Sophie, onze oudste, kon best goed zelfstandig werken en had al snel door dat ze beter even kon doorpakken en er dan weer van af kon zijn, dan er een hele dag tegenaan te zitten hikken.

Voor Tobias was dat lastiger, hij had meer moeite met concentreren als er onrust om hem heen was en hij vond de werkboekjes oersaai, wat we eerlijk gezegd ook wel begrepen. Er stonden zelfs gewoon ronduit fouten in soms en ze waren geestdodend om te doen, puur routinewerk en ik had maar weinig de indruk dat ze er écht iets van leerden, van wat ze aan het invullen waren. In de loop van onze sabbatical met schoolgaande kinderen hebben we de werkboekjes dan ook wat meer losgelaten en zijn we meer gaan inzetten op ándere manieren van leren.

Leren van het reizen

Welke andere manieren van leren dan? Het leren in de praktijk, van het onderweg zijn. Waar de kinderen allemaal onvoorstelbaar veel van geleerd hebben onderweg:

• Van dingen die je in Nederland niet zomaar ziet. Grotten, watervallen, bergen, warmwaterbronnen, de zee, oerbossen, fossielen, landschappen, klimaten en ecosystemen;
• Het eindeloos observeren van dieren en planten die je in Nederland niet ziet. De flora en fauna is zo ontzettend rijk in het Zuiden van Europa. De kinderen redden een paar vliegende herten en observeerden deze daarna een uur lang. We zagen schorpioenen, slangen, allerlei soorten insecten en vlinders, vissen en andere zeedieren;
• Van het bezoeken van historische plekken en gebouwen, ruïnes en kastelen;
• Van de vele musea die we onderweg bezochten, echt een ontdekking die we erin houden! We bezochten musea met de meest uiteenlopende onderwerpen. Over techniek, ruimtevaart, mummies, geschiedenis van landen, optische illusies, veiligheid, het menselijk lichaam, roofdieren, voertuigen, oorlogen, criminaliteit en rechtspraak en nog meer;
• Ze leerden over topografie en afstanden door daadwerkelijk door zoveel landen en steden te reizen en op de kaart mee te kijken waar we vandaan kwamen, waar we nu waren en waar we naartoe gingen;
• Ze leerden in meerdere talen verschillende beleefdheidswoorden zeggen en hun Engels is enorm ontwikkeld. De oudste spreekt nu bijna vloeiend Engels en de jongens zijn flink verbeterd in hun woordenschat en begrip. Door het samen reizen met een Duits gezin is ook hun Duits een stuk verbeterd;
• Ze leerden over verschillende culturen, hoe mensen dingen anders doen en anders eten in andere landen en dat ieder land zijn eigen gebruiken en gewoontes en feestdagen heeft.
• Ze leerden over architectuur doordat we leuke projecten bezochten met verschillende out-of-the-box bouwtechnieken en door het bekijken van gebouwen in grote steden.
• Ze leerden dat er zoveel verschillende manieren zijn van je leven vormgeven, dat mensen op zoveel verschillende plekken toch gelukkig kunnen zijn met wat ze hebben. Dat er veel meer mogelijk is dan de standaard die ze in Nederland heel normaal waren gaan vinden. Ze leerden dat ze groot mogen dromen en dat er altijd een manier is. Ze leerden mensen kennen die met passie en hard werken de mooiste dingen opbouwden;
• Ze leerden contact leggen, verbinden, ondanks taal en cultuur. Vrienden maken, ook daarna nog contacten onderhouden, je openstellen voor andere mensen;
• Ze leerden hoe fijn het is om veel in de natuur te zijn. Hoe je daarvan opknapt en je beter gaat voelen. Hoe je de natuur kan gebruiken om goed voor jezelf te zorgen;
• Bovenal leerden ze weer meer op zichzelf vertrouwen. Minder met de groep mee gaan, minder aanpassen, meer volledig zijn zoals je bent als je je in een groep mensen begeeft;
• De oudste twee gingen ontzettend stoer zelfs een ochtend naar een berg schooltje in Albanië, omdat dat spontaan ontstond na een ontmoeting. Ze deden daar gewoon mee met de lessen en kregen de wereld aan indrukken, van hoe anders school kan zijn en toch tegelijk hoe erg hetzelfde. Een ervaring en beleving die ze nog met zich mee dragen.

Je rol als ouder

Een sabbatical met schoolgaande kinderen vraagt natuurlijk wel wat van jou als ouder. Kinderen leren toch wel, dat zit in hun aard. Maar hoe meer je als ouder faciliteert en kansen benut, hoe meer je ook die nieuwsgierigheid kan benutten. Het vraagt van je dat je je verdiept in de ontwikkeling van je kind op iedere leeftijd, van eventueel interessante leermaterialen om mee te nemen. Maar ook dat je actief plekken bezoekt, en dan niet alleen kijkt maar echt je kinderen daarbij betrekt, uitlegt, dingen samen opzoekt en vragen beantwoord. Ik zocht ook constant in onze omgeving naar leuke musea.

Het vraagt van je als ouder dat je alert bent op mogelijke leerzame situaties en dat je die kansen pakt als ze zich voor doen. Maar het vraagt ook dat je alert bent op waar de interesse van je kind ligt en dat probeert te volgen wanneer het er is, want dat is het moment dat ze het meeste van iets leren. Tijdens het rijden bijvoorbeeld kwamen er de meest uiteenlopende vragen langs. Hoe wordt een cel gemaakt? Waarom hebben sommige landen bergen en andere niet? Het vraagt actieve interactie van jou als ouder.

Zo lagen er in Italië bij een meer veel dode vissen op het strand. Daar konden we het bij laten, maar we zijn samen op zoek gegaan naar de reden. Waarom zijn er zoveel dode vissen? Is het water niet goed? Door samen op onderzoek uit te gaan en rond te vragen, kwamen we erachter dat dit fenomeen iedere lente gebeurd, als de waterplanten in het meer zo hard groeien dat het zuurstof tijdelijk verminderd en een deel van de vissen sterft. Daarna hersteld de balans zich weer.

Door deze kans aan te grijpen hadden we een hele leuke praktijkles en hebben we ontzettend veel geleerd over hoe een ecosysteem kan werken. De jongens hebben daarna nog met fascinatie één van de vissen ontleed en de leerzame les was een feit.

De kinderen door de werkboekjes heen lozen vind ik zelf als ouder ook verschrikkelijk. Maar op deze manier met en van het leven en de wereld om ons heen leren, dat voelt als een soort privilege om samen met mijn kinderen te mogen doen.

Onze sabbatical met schoolgaande kinderen

Schoolwerk tijdens onze sabbatical met schoolgaande kinderen kwam wel goed. We namen werkboeken mee, maar daar leerden ze nauwelijks wat van. Maar de hele wereld was onze school. Ze hebben zó onvoorstelbaar veel geleerd van het onderweg zijn. Zo’n grote schat aan ervaringen in hun rugzak. De dingen die ze echt hebben gezien en beleefd, de lessen die ze leerden door te doen, zijn veel beter blijven hangen.

Gaandeweg gingen we steeds meer van de werkboekjes af en steeds meer over op unschooling/worldschooling. En dan is er ineens geen enkele discussie meer over geen zin in school en saai, maar veranderden onze kinderen in een oneindig vat van nieuwsgierigheid en leergierigheid. Ze zijn zonder problemen in hun klassen ingestroomd op school na de reis, zonder vertraging. De oudste heeft zelfs een actieve voorsprong in Engels en zelfstandig kunnen werken, waar ze nu op de middelbare veel profijt van heeft.

De jongens hebben we, ondanks het soepele instromen, gewisseld van school. Ze zitten nu op een school met innovatief onderwijs en veel leren door te doen, wat veel beter aansluit op onze kijk op leren. Ik kan er nu al bijna weer zin in hebben om, als we nog eens op sabbatical met schoolgaande kinderen gaan, ze weer zelf les te mogen geven!

---

Is een sabbatical met schoolgaande kinderen ook iets waar jij van droomt? En heb je vragen aan Karlijn? Deel het gerust in een reactie onderaan dit blog artikel.

---